Nếu họ không có con chung, không có tài sản chung, không có ai xác nhận rằng họ ăn ở với nhau như vợ chồng, không có cơ quan đoàn thể nào giáo dục trước đó thì nhà chức trách không thể xử phạt hành chính.
Theo quy định hiện hành (Nghị định 87/2001), việc vi phạm chế độ một vợ một chồng bị xử phạt từ 100.000 đến 500.000 đồng. Mức phạt này không đủ sức răn đe nên dự thảo Nghị định xử phạt hành chính trong lĩnh vực tư pháp đang được lấy ý kiến góp ý nâng mức phạt hành vi này lên từ 200.000 đến 1 triệu đồng.
Thực tế cho thấy tình trạng ngoại tình đang phổ biến, tràn lan và là nguy cơ tan vỡ hạnh phúc nhiều gia đình, quy định xử phạt hành vi này về hình sự, hành chính đều có đủ, tuy nhiên hiếm có trường hợp nào bị xử phạt.
Chị Diệu, quê Tây Ninh có hai con, chồng làm cán bộ công an huyện. Chị cho biết, mấy năm nay chồng ngoại tình với người phụ nữ khác, thuê nhà ăn ở chung. Có lần, chị bắt gặp chồng ăn nằm với nhân tình nên khuyên nhủ, thậm chí gửi đơn cho cơ quan ông này nhờ đoàn thể can thiệp. Tuy nhiên, vừa gửi đơn hôm trước, hôm sau ông chồng về chửi đánh, còn dọa quen hết cả tỉnh nên gửi đơn cũng không làm được gì. Chị tức tối: “Luật lệ phải bảo vệ gia đình, bảo vệ phụ nữ sao đó chứ. Chẳng lẽ người có gia đình cứ ngang nhiên ăn ở với người khác, nếu có khiếu nại thì chỉ ly hôn rồi ra đi mà không bị gì cả? Tôi khủng hoảng suốt mấy năm trời cuối cùng chịu trắng tay”.
Người rơi vào tình trạng như chị Diệu không phải hiếm. Luật sư Nguyễn Sơn, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Nam, cho biết ông cũng đang tư vấn cho một trường hợp là “người thứ ba”. Luật sư Sơn kể: “Anh kia đã có vợ con, chung sống như vợ chồng với một phụ nữ nhiều năm nay. Khi người tình có thai, anh này dụ dỗ, ép buộc chị phá thai rồi lặn mất tăm. Chị này nhờ nhiều luật sư tư vấn để “xử” anh này về hành vi vi phạm chế độ một vợ một chồng nhưng không được. Chứng cứ đâu? Giờ thai đã phá, làm sao chứng minh được đứa con trong bụng là của anh ta để mà xử phạt?
Hiện, mức phạt với người đã có gia đình mà chung sống như vợ chồng với người khác chỉ từ 100.000 đồng đến 500.000 đồng. Tuy nhiên, việc xác định chung sống như vợ chồng với người khác thì không phải dễ. Theo Thông tư liên tịch 01/2001, “việc chung sống như vợ chồng phải được chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng, có tài sản chung, đã được gia đình, cơ quan, đoàn thể giáo dục mà vẫn tiếp tục duy trì quan hệ đó”. Theo luật sư Nguyễn Sơn, trường hợp của chị Diệu dù có “bắt tại trận” cũng chịu thua nếu họ không có con chung, không có tài sản chung, không có ai xác nhận rằng họ ăn ở với nhau như vợ chồng, không có cơ quan đoàn thể nào giáo dục trước đó.
Theo tiến sĩ Nguyễn Văn Tiến, Trưởng bộ môn Luật hôn nhân và gia đình, ĐH Luật TP HCM, hướng dẫn của Thông tư liên tịch 1/2001 còn mơ hồ và khó thể thực hiện. Bằng biện pháp nào để hàng xóm và xã hội xung quanh thể hiện là coi đôi tình nhân đó như là vợ chồng? Ký nhận vào một biên bản hay bỏ phiếu kín? Biên bản do ai lập?… Tất cả chi tiết này luật hiện hành không nói rõ.
“Mặt khác, có những người ngoại tình cả chục năm trời mà nếu họ và tình nhân không có con chung, không chứng minh được giữa họ có tài sản chung thì cũng đành chào thua. Tức là không thể chứng minh được yếu tố chung sống như vợ chồng mặc dù trên thực tế là có”, tiến sĩ Tiến nói.
Theo luật sư Nguyễn Sơn, xử lý hành chính đã khó, xử lý hình sự về tội vi phạm chế độ một vợ một chồng theo Điều 147 Bộ luật hình sự càng khó. Để xử lý hình sự được về tội này thì phải có một trong hai điều kiện: Một là đã xử lý hành chính về hành vi này rồi mà còn vi phạm. Hai là chưa bị xử lý hành chính về hành vi này nhưng gây hậu quả nghiêm trọng.
Theo Thông tư 01/2001, gây hậu quả nghiêm trọng là “làm cho gia đình của một hoặc hai bên tan vỡ dẫn đến ly hôn, vợ hoặc chồng, con vì thế mà tự sát”. Do đó, nếu gia đình có người ngoại tình mà không dẫn đến ly hôn, không có tự sát thì khó có thể xử lý hình sự được. Trong khi đó, trên thực tế không ít những người vợ (chồng) đã phải sống trong héo mòn, trầm cảm vì người kia ngoại tình nhưng vì nhiều nguyên nhân mà không thể chọn giải pháp ly hôn.
Theo ông Trình Minh Hùng, Chánh án TAND huyện Phú Ninh, Quảng Nam, nhiều án ly hôn do ngoại tình nhưng hiếm khi được ghi vào hồ sơ. Trong quá trình hòa giải, một bên tố bên kia ngoại tình, bên bị tố hiếm khi thừa nhận. Nếu cả hai bên thừa nhận ngoại tình thì hồ sơ lưu của tòa mới ghi là ly hôn do vi phạm chế độ một vợ một chồng. Vì vậy thực tế nguyên nhân ly hôn do ngoại tình thì khá nhiều nhưng trong hồ sơ lưu của tòa án huyện Phú Ninh chỉ có khoảng 6%. “Còn về xử phạt hành chính về hành vi này thì tôi chưa từng thấy trường hợp nào cả”, ông Hùng nói.
Pháp luật TP HCM
